Irunabar, Irungo bertsoaren bilgunea

Archive for the tag “Andoni Zelaia”

“Berdea berdea ote”. Andoni Zelaia Otañoren bertsoak, Iruneron.

BERDEA BERDEA OTE

Egilea: Andoni Zelaia Otaño
Doinua: Iskin hontatik idazten dizut

Hemen jaitsi dezakezu

1
Aran soinpeko Fun Chang jakintsu
berdea omen neutroa,
gauza guztien zergatiari
filosofi handikoa,
baikorrak honat ezkorrak harat
eta erdian erdikoa,
mundu guztian ezaguna da
txinatarrentzat jainkoa.

2
Zalantza gabe esango nuen
berdea dela baikorra,
naturak berez jantzi ohi du
unibertso emankorra,
udaberriro esnatu arren
hain da mundu aldakorra,
ahaztu gabe lurra dugula
gure bigarren zilborra

3
Betaurrekoak berdeak jantzi
berdea gatibu dugu,
gaur berdeari apologia
egitea da helburu,
berdekeriak txiste berdeak
txiste matxistak seguru,
taberna hartan egon ondoren
ia bi oren inguru.

4
Berdeak ziran guardia-zibilak
berdeak ninya dordoka,
martxa berdea Marokotikan
matxinada ate joka,
politikoak erakundeak
berdetzearen erronka,
punta gabeko korapiloa
ezkutatzen duen soka.

5
Zenbat ekintza berdez apaindu
aldaketaren lekuko,
pentsamendua ideiaz jantzi
lagun eta lagun hurko,
beste mundu bat posible dela
nork ez luke amestuko,
kontsumoari heldu ezean
ezer ez da aldatuko.

6
Muskerrak eta aza buruek
berdetzen dute ortua,
erle munduak erakusten du
naturaren jo puntua,
berari esker argi pixka bat
kandela jarri piztua,
gizaldietan ez bedi eten
gure harreman estua.

7
Arkaitzerreka erraustegia
hemen bertatik bertara,
ura urdina berdea grisa
kolorez aldatu bada,
Europan denik eraikinetan
seguruenen gisara,
saldu ziguten zorpetu ere
isiltasun hau zer da ba.

8
Nuklearrekin trantsizioan
ari dira eragiten,
energiaren berriztatzeko
kate begiak berpizten,
garbia eta berdea zer den
ez da samurra jakiten,
kameleoiez jantzita ere
ez du berdea egiten.

Iturria: https://irunero.eus/berdea-berdea-ote/

Jarraian bertso-sorta entzungai Makalok musikatu eta kantatuta:

Hemen jaitsi dezakezu

Azken Kabigorriko Bertso-Gaueko argazki bilduma [2022-12-01]

Kaixo, bertsozale.
Hainbeste saioren ondoren, abenduaren lehenean egin genuen proiektu handi honen azken saioa. Jarraian gauak emandako zenbait irudi.

“2020ko maiatzak 03ko whatsap-tik”. Andoni Zelaia Otañoren bertsoak, Iruneron.

2020ko maiatzak 03ko whatsap-tik

Egilea: Andoni Zelaia Otaño
Doinua: Alduderi begira

1
Udaberri usaina
barazki labore,
fruituaren aurretik
sortzen zaion lore
mendian urrunera
berezko kolore,
polita jarraitzeko
kapaz da gerore.

2
Konfinamenduari
zen antitesia,
berritzulerarako
ezin ikasia,
etxetikan bertsotan
txalo garrasia,
egunero berrituz
adore dosia.

3
Ikasgai bat gehiago
bakoitzan jarrera,
itxialdi bateko
bertsoen karrera,
egonezinak kezkak
kanpora atera,
aparte egonarren
nolabait batera.

4
Egoerak bultzata
iritxi hontara,
bakoitzaren lexiko
bakoitzan erara,
bertsoen bertsioan
saiatuaz hara,
bertso banakin hasi
eta bertso sortara.

5
Etxetar izan edo
etxea kaiola,
ezezaguna zena
tokatzen zen rol-a,
inguru dena geldi
beldurrez dagola,
norbanakoentzako
izan da eskola.

6
Ordubeteko bira
eman eta gero,
berriro bertsoekin
hartzeko endredo,
goizeko Txen sortari
erantzunez edo,
baina sorta lortzea
ez nuen espero.

7
Bertso filosofian
hitza jolas bada,
drogatzen gaitu edo
hau ez da normala,
ximurtzen hasia dut
iada betazala,
elkarri enbidoka
musean bezala.

8
Deseskalada dator
edo desegite,
normaltasuna edo
sisteman destripe,
zuzendu behar dira
zenbait hutsegite,
askatasun gosea
sentitzen dut nike.

9
Ea elkartzen garen
egunen batean,
mendi punta batetik
edo elkartean,
mahai baten ondoan
platera betean,
bertsotan aurrez aurre
eta bapatean.

Iturria: https://irunero.eus/2020ko-maiatzak-03ko-whatsap-tik/

“Mugarriak”. Andoni Zelaia Otañoren bertsoak, Iruneron.

MUGARRIAK

Doinua: Saltarina da txepetxa eta
Egilea: Andoni Zelaia Otaño

1
Mugarriaren zentzu anitza
lerro geografikora,
administratu politizatu
lekua eta denbora,
asentamentu komunitate
geziak eta aizkora,
gizateria asmakizunez
iritsi zen sutondora,
eta zenbat metafora.

2
Etxe txikiak etxe multzoak
etxaldeak baserriak,
kobazuloak utzi ondoren
ziran egoitza berriak,
izotz-arotik laborantzara
bidaia harrigarriak,
basapiztiak etxekotzeko
ehizatik erakarriak,
gero datoz mugarriak.

3
Lan eta bizi moldatzen ziran
famili edo taldeetan,
naturarekin ikasi zuten
jolasten eta hizketan,
lur eremuak mendi basoak
mugak herri auzoetan,
berdin estatu nola nazio
udalerriko sailetan,
ondu zituzten lurretan.

4
Erreka ibai eta zuhaitzak
muga bihurtu ohi dira,
Larrun puntatik sarri egona
hara honera begira,
Bidasoaren ertz banatan, bi
estatuen lubakira,
nazio txiki bat zatitzeak
darama hondamendira,
kontra-natura hori da.

5
Mila zazpiehun laurogei eta
hamahiru hamabostera,
Frantzia eta Espainiaren
konbentzioko frentera,
Itsasutikan gazte multzo bat
bertako mugak zaintzera,
Frantziarentzat defenditzea
Euskaldunentzat galera,
ihesi hego aldera.

6
Mendi gailurra mendi lepoa
itsaso ertza padura,
kontrabandoa gaueko lana
ogi-bidea onura,
bi karlistada, bi mundu gerra
frankismoa diktadura,
gudarientzat pasabideak
egiten ziran modura,
mugalarien kontura.

7
Harriak mugan sareak mugan
muga oztopoz betea,
etorkinentzat bilakatu da
infernurako atea,
moral bikoitzak harrapatu du
agintari elitea,
uniformedun sasi jakintsu
bere esku egotea,
eskubide patentea.

8
Boteredunak, kapitalistak
eta multinazionalak,
beraiek jarri beraientzako
non paradisu fiskalak,
hemen besteok bizi ditugu
muga artifizialak,
normala dela sinestarazi
baina ez dira normalak,
dauzkagun muga mentalak.

Iturria: https://irunero.eus/mugarriak/

“1945 maiatzak 8”. Andoni Zelaia Otañoren bertsoak, Bidasoko Hitzan.

1945 MAIATZAK 8

Doinua: Baneza eta banitu
Egilea: Andoni Zelaia Otaño

1
Historia oroimena
dugu ezkutu onena,
nola galtzailearena,
edo nagusitu dena,
lehengo mendean berrogeita bost
maiatzak zortzigarrena,
bigarren mundu gerra handia
jarri zioten izena,
ardatza deitu nazi frenteak
bere egunik latzena,
beste aldetik aliatuak
gailendu ziran azkena. (err)

2
Alemania nazia,
Italiari josia,
Japoniak nahi Asia,
jadanik gerra hasia,
Errumania Hungaria eta
Bulgaria ere nahasia,
naziak eta faxistak batuz
frankistak erein hazia,
arrazismoa diktaduraren
atzerakoien hesia,
historiaren lotsa dirade
utzitako herentzia. (err)

3
Aliatuen ordua,
elkar hartzeko modua,
ertz askotatik landua,
bideratzera hedua,
nazien kontra nazien alde
hola zegoen mundua,
aldaketaren bulkada dator
alde baten helburua,
sobietarrak une zailetan
ez zuten galdu burua,
apirilaren hogeita bosta
Berlingo azken gudua. (err)

4
Gerrak dakarren kaltea,
fusila eta tankea,
gupida gabe kolpea,
hartu eta ematea,
sobietarrak garaitu zuten
Berlin nazien frentea,
Hitlerrek bere buruaz egin
porrota errematea,
errenditzea sinatu eta
bake bidea hastea,
geroztik gerra hotza da gure
askatasun silbestrea. (err)

5
Nazio batuen giltza,
hartu eta eman hitza,
sorreran zuen baldintza,
gaur zuzen ote dabiltza?
berriz gatazkak ekiditeko
zilborrestea balitza,
hainbeste miloi zibil hiltzeak
seta krudelen ekintza,
errua nori, hari egotzi
ez du aldatzen emaitza,
zein luzea den sufrimendua
eta zein motza bizitza. (err)

6
Ehun nazioen bueltan,
Afrika Asia ketan,
Europa Ameriketan,
altxa ziraden armetan,
konkista bidez bizi zirenak
menpeko kolonietan,
askatasuna egun batean
lortuko zuten ustetan,
bakoitzak bere herrian bizi
nahi zuelako benetan,
nazio asko aurkitzen dira
gatibu bere lurretan. (err)

7
Zauri zaharrak ixteko,
itun idatzi hitzeko,
urrutira iristeko,
sarri elkar irensteko,
justiziaren bi aurpegiak
labankada eta bosteko,
armagintzaren industria da
ileak tente jartzeko,
boteretsuen lagun isila
erabakiak hartzeko,
bake garaiak kudeatuaz
gerra berriak pizteko. (err)

8
O.T.A.N eta G7-a,
lohiaz alfonbra azpia,
segurtasun aitzakia,
bide lagun sarraskia,
mundu guztiko epaile omen
ongia eta gaizkia,
demokrazia bakea gerra
diktadura monarkia,
gure buruak defendatzea
ez garela zenbakia,
herri xeheak ezin du jasan
lobby-entzat errukia. (err)

Iturria: https://bidasoa.hitza.eus/generoak/iritziak/hitza-irunabar-andoni-zelaia-otano/

“Xapoketa”. Andoni Zelaia Otañoren bertsoak, Bidasoko Hitzan.

XAPOKETA

Doinua: Hauxe da ikazketako
Egilea: Andoni Zelaia Otaño

1
Xapoketa heldu da
zer altxor kaxa,
taldean egin edo
norbere kasa,
hartu arnasa,
kolorez hornitua
bere konpasa,
zer den jolasa,
haur eta helduentzat
denbora pasa. (err)

2
Desagertuak nola
desagertzear,
animali sendiak
kondairan zehar,
zenbat eme-har,
bereziak arruntak
lodi ta mehar,
galdu gabe har,
memoria lantzeko
ikasi behar. (err)

3
Zazpi eremuetan
dagoen fauna,
zazpi ekosistema
natur jarduna,
toki kuttuna,
garen eta izana
argi iluna,
zein erresuma,
joko jolas ikasgai
hartu duguna. (err)

4
Ugaztun anfibio
ta narrastiak,
ornogabeak, arrain
ta hegaztiak,
lehor bustiak,
mendi gailurrak eta
itsas azpiak,
non eguzkiak,
goxatu eta indartuz
bizi guztiak. (err)

5
-Iratiko oihana
Behe Nafarroa,
-Uhaitzandi ibarra
da Zuberoa,
lur oparoa,
-Arabako hegoan
mendilerroa,
haize harroa,
-Bardeak basamortu
nafar erroa. (err)

6
-Lapurdi itsasbazter
itsaslabarra,
-hareatza padura
Urdaibai marra,
txoko edarra,
-Ggipuzkoan Aizkorri
artzain iparra
lanbide zaharra,
txalaparta oihartzun
berdin adarra. (err)

7
Eguzki hego haize
euri elurte,
naturaren zikloek
mintzatzen dute,
zenbat ezuste,
unibertso garbiak
onura luke,
zaborran truke,
ortzi oskarbiaren
izar arkupe. (err)

8
Buru begien dantza
xarma ikara,
natur-kume artean
aurkitzen gara,
aukera bat da,
Euskal Herrian zehar
auzo bailara,
xapoketara,
gure ekositeman
landuz euskara. (err)

Iturria: https://bidasoa.hitza.eus/generoak/iritziak/andoni-zelaia-otano-xapoketa/

Jaitsi audioa

“(poli-tik-a)”, Iruneron. Andoni Zelaia Otañoren bertsoak.

(poli-tik-a)

Doinua: Delikatua baitut (Anje Duhalde)
Egilea: Andoni Zelaia Otaño

1
Batetikan keria
bestetik ismoa,
hitz potolo kutsua
ote den susmoa,
irudimenez jantzi
euskaldun kosmoa,
elkartzeko bakoitzan
mundu intimoa.

2
Amesten den artean
egin leike hegan,
probatzen ez duenak
nola jakin zer dan,
ametsaren erdia
gogoratzen dedan,
oraingoz ezingo det
ur hortatik edan.

3
Pentsamentu askea
ta ideiak argi,
aldaketaren alde
agertuaz garbi,
egia da oraindik
gabiltzala nagi,
bat gahi bat elkartuta
egiten dira bi.

4
Okerren dagoena
hobetze aldera,
berari laguntzea
guztion afera,
birusan ikasgaia
ez bada sobera,
gure harrotasuna
itsua ote da.

5
Gizarte askearen
Euskal Herri aske,
politika ohiturak
bilakatuz gazte,
jerarkiak baztertuz
berritasun eske,
ezkerretik jokatuz
indar eta ospe.

6
Beren menpe herriak
eta nor banako,
eskubia hobe da
boteretik flako,
gizarte justuaren
arrisku dalako,
arrazoi ez dugula
pobre garelako.

7
Historia luzean
zenbat ukazio,
politiko askoren
sasi negozio,
herriarentzat ez dut
gehiago desio,
borroka burutsua
bihurtu pasio.

8
Askatasuna ez da
zenbaki kontua,
Eskubidea ez da
batzuen patua,
Berdintasuna ez da
zerbait pribatua,
hau lortzea ezin da
izan delitua.

Iturria: https://irunero.eus/poli-tik-a/

“Lurtarron desafioak”, Iruneron. Andoni Zelaia Otañoren bertsoak.

Lurtarron desafioak

Doinua: “Potajiarena
Egilea: Andoni Zelaia Otaño

1)
Zer moduz irakurle?
Zenbait gogoeta:
noren eskutan dago
lurtarron oreka?
Iturriak agortu
mendiak erreta
ura gainez daraman
ibaia, erreka…
Gaixotasun sintomak
hartu du planeta.

2)
Hausnartzeko denbora
hartzea bederen
planeta bakarrean
bizi gara zeren
laster ez da guretzat
ez eta besteren
zuzentzeko aukera
helduko ote den
ondorengoentzako
kiskali baino lehen.

3)
Ozono zulo beltza
handitzen, handitzen
atmosfera zikinez
ari da loditzen
hotz-bero baremoak
dihoaz gorritzen
ezin esan naturak
ez duela sufritzen
gero eta zailago
daukagu garbitzen.

4)
Aurreikusten duen
zientzi zentroa
itsasoa igoko
omen da metroa
zikloiak, lurrikarak
dena da makroa
horren aurrean nola
mantendu neutroa
gerora iristeko
orainan zikloa.

5)
Kontsumo erregelak
ez da berriketa
multinazionalen
zonbi ariketa
dena da merkatua
diru pilaketa
urrean pareta bat
atzean pareta
ez ote gara ari
burukin kolpeka.

6)
Abiapuntuaren
“kilometro zero”
denbora kontua da
estresan bezero
nora joan etorri,
hola egunero,
Beste biderik jada
ez da honezkero…
Tximista bezain bizkor
Bidaiatu edo!

7)
Lur azpiaren txanda
bete baita gaina
bide-gorri, metroa
ta bus-a, jakina!
Bakoitzari autoa,
motoa, patina,
Lemoniz-en bikia
beharko da, baina,
elektrika sortzeko,
guztientzat haina.

8)
Lurtarron erronkari
jo diot aldaba
kontsumoa handitu
berdin abiada.
Zorionaren zama
zinez hori bada
itzulerarik gabe
aurkituko gara.
Suntsipenera doan
trena habian da.

 

Iturria: https://irunero.eus/lurtarron-desafioak/

“Lurtarrak” Iruneron. Andoni Zelaia Otañoren bertsoak.

Lurtarrak

Doinua: Azienda bat dago
Egilea: Andoni Zelaia Otaño

1.
Bide okerra hartu
dugula demagun
natura zirikatzen
zertarako jardun.
Pikutara badoa
gu gera errudun
lurtarrak gera baina ez
lurraren lagun.

2.
Baserri ta mendiak
laster dira kale;
eoliko, antenak,
eta mila kable…
zaborra itsasora,
gu bai garbizale,
suburbiotan bizi
nahi dugun seinale.

3.
Lur azpiko fosilak
eta sumendiak,…
izotz plakak ez dira
lehen bezain handiak.
Elektrikaz hornitzen
autoen zaldiak
kontsumoak itsutu
ditzake begiak.

4.
Gezurra; energia
garbirik ez dago
gure konfort gosea
doa haratago.
Ez badugu bizi nahi
estresan esklabo
auto gutxiago ta
txirrinda gehiago.

5.
Dirua, boterea,
ongile posea,
esku gutxitan dagon
sistema klasea.
Bihurtuko da eman
ezkero haizea
gaurko hanka-sartzea
biharko gosea.

6.
Danok gara mundutar
ta hori aski da
kontzientzi askea
bizitzan desira.
Borroka egitean
barnera begira
gure kontraesanak
azalduko dira.

7.
Kontzientzi kargarik
ezin da arindu
lurra kexaz ari da,
gure lurrak min du.
Zuzentzeko garaian,
lege zein agindu
lurretik bizi gera
eta lurra zaindu.

8.
Okerra zuzentzea
tokatzen da sarri
lana eta natura
lotuaz elkarri.
Belaunaldi berrien
zeregin pizgarri
asfaltoa kendu ta
baratzeak jarri.

Iturria: https://irunero.eus/lurtarrak-2/

Abenduko Kabigorriko bertso-gaua: Martin, Elustondo, Arregi, Zelaia eta Ugarte. [2018-12-13]

Abenduaren 13koa izango da 2018ko azken bertso-gaua, eta boskote mundial batekin emango diogu amaiera urteari: Jon Martin oiartzuarra, Nerea Elustondo legazpiarra, Maider Arregi oñatiarra, Andoni Zelaia hendaiarra eta Iñigo Ugarte irundarrarekin. Gaiak jartzen Aitor Errazkin irundarra ariko da eta bertso jarriak Adrian Arruti irundarraren eskutik etorriko zaizkigu. Anima zaitezte eta gogoratu Kabigorrik aukera bikaina eskaintzen digula saioaren ondotik afaltzen geratzeko.

This slideshow requires JavaScript.

 

Post Navigation